🔺ازدواج امیرالمومنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما؛ اول ذی الحجه یا ششم؟

یکی از مسائلِ عجیبِ روزگارِ ما، ولعِ زیاد برای تاریخ‌سازی و تناسبِ تاریخ‌سازی‌ها با برگزاریِ مناسبت‌های مذهبی است. در این زمینه سخن بسیار است و نمونه‌های آن فراوان.

اخیراً در قطعه‌ای تصویری از سخنور محترم جناب حجت الاسلام والمسلمین بندانی نیشابوری دیدم ایشان می‌فرماید: چون شب اول ذی الحجّه شامِ شهادت امام جواد سلام الله علیه است، آن را شب ازدواجِ امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها قرار ندهید و حرمتِ امام جواد علیه السلام را حفظ کنید، آن شب عروسی نگیرید.

بنده با این قسمت عجالتاً کاری ندارم.

 بعد فرمودند: ازدواجِ امیرالمؤمنین علیه السلام با حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را در کتاب تقویم شیعه به تفصیل از کتب فریقین آورده‌ام که ششم ذی الحجّه است و شب اول ذی الحجّه نیست و بلکه شب اول یکی از اقوال است ولی ششم روایت دارد و معتبرتر است(قریب به مضمون).

تعجّب کردم و به کتاب «تقویم شیعه» مراجعه نمودم، دیدم در روز ششم ذی الحجّه فرموده‌اند:

«در این روز در سال 2 هجری قمری آقا و سرورِ ما خاتم الأنبیاء صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین علیه السلام را به سیّده‌ی نساء عالمیان فاطمه زهرا بتول عذراء سلام الله علیها تزویج فرمودند (تتمة المنتهی صفحه 137، بحارالانوار جلد 43 صفحه 97)»

در ادامه نیز نوشته بودند:

«این ماجرا بعد از رجوع از جنگ بدر شانزده روز بعد از وفات رقیّه دختر پیامبر صلی الله علیه و آله در روز سه شنبه 6 ذی الحجّه واقع شده است.» (امالی طوسی جلد 1 صفحه 42، بشارة المصطفی صفحه 267)

ایشان هنگام ذکرِ اقوالِ مختلف در روز ازدواج این دو بزرگوار به بحارالانوار جلد 43 صفحه 6 هم اشاره می کنند.

جالب اینجاست که اگر خواننده‌ی محترم به مدارک استناد شده مراجعه نکند خیال می‌کند منابعِ متعددی ششم ذی الحجّه را روز ازدواج می‌دانند، در حالی که اولاً مصدرِ بحارالانوار جلد 43 صفحه 97 و بشارة المصطفی دقیقاً همان روایتِ منقولِ در أمالی شیخ طوسی است و تقریباً تمامِ مدارکِ فوق شبیه متن روایت شیخ طوسی در أمالی است که ایشان می‌گوید:

نقل شده است که این ازدواج 16 روز بعد از وفاتِ خواهرش و چند روز پس از ماه شوال بود و نیز نقل شده است روز زفاف روز سه شنبه ششم ذی الحجّه بود.

 و بعد تردیدِ خود را با «والله تعالی أعلم» نشان می‌دهد.

نکته اینجاست که 

اولاً تمامِ مدارکِ فوق تقریباً یک منشأ دارند و در نقلِ بحارالانوار جلد 43 صفحه 6 از مناقب ابن شهرآشوب نیز ابتدا 1 ذی الحجّه و سپس با عنوانِ «رُویَ» ششم ذی الحجّه ذکر گردیده است. 

ثانیاً: بیشتر بعنوانِ نقل دوم و با «رُویَ» ششم را بیان کرده‌اند.

و ششم علی التعیین نیست.

ثالثاً: شیخ مفید در مسارّالشیعه و دیگران (مانندِ شیخ طوسی در نقلی که به ایشان منسوب است) روز ازدواج را اول ذی الحجّه می‌دانند. که قول مختار بعضی از محققان معاصر هم هست.

رابعاً: این ازدواج تنها شانزده روز پس از وفاتِ رقیه خواهر یا ربیبه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بوده است (البته مطابق با مستند کتاب تقویم شیعه، وگرنه اقوالِ دیگری هم دارد).

خامسا: ایشان وعده کتب فریقین را دادند، در حالیکه منابع فوق همگی شیعی هستند.

بنابراین روز ششم هیچ تفوّقی ندارد.

 البته اینکه با هم یک روز را قرارداد کنیم و آن روز را مناسبت قرار دهیم، بحثی است که اکنون در صددِ رد یا قبولِ آن نیستیم، ولی بی‌جهت ششم را بعنوانِ خروجیِ تاریخیِ معتبر برای روز ازدواج قرار ندهیم.

این مساله در مورد هفتم صفر و برخی روزهای دیگر نیز قابل بیان است.

✍استاد حامد کاشانی